Jakie znaczenie ma pozycja spawania i jej rodzaj?

Ustawienie elementów w przestrzeni względem siebie ma decydujący wpływ na jakość wykonywanych połączeń, ich estetykę oraz, co bardzo istotne, trwałość. Nie bez powodu idąca za tym pozycja spawania jest podstawowym zagadnieniem w trakcie kursów, gdyż ma bezpośredni wpływ na pracę spawacza.

Czym jest pozycja spawania i na co wpływa?

Znajomość pozycji spawania to fundament pracy kompetentnego, odpowiedzialnego spawacza. Odpowiadają za określenie ułożenia spoiny względem płaszczyzny poziomej i mają wprost decydujący wpływ na jakość wykonywanego złącza. Wiele osób uznaje ten aspekt za poboczny, co niestety w wielu przypadkach kończy się nieatrakcyjną, nietrwałą spoiną o wątpliwej przydatności.

Jakie są pozycje spawania?

Każdy profesjonalny spawacz, niezależnie od swoich oczekiwań oraz umiejętności, powinien doskonale znać wszystkie istniejące pozycje spawania. Tych co prawda jest wiele, jednak nie powstały w celu utrudnienia pracy łączenia materiałów. Wprost przeciwnie – znajomość pozycji znacznie zmniejszaja ryzyko popełnienia błędu, oraz ułatwia komunikację pomiędzy personelem spawalniczym.

• Pozycja podolna – stosowana zdecydowanie najczęściej, gdyż w większości przypadków stanowi pozycję podstawową i najbardziej wszechstronną.
  Materiał spawany powinien mieć pozycję równoległą względem podłoża. Ta pozycja może służyć do wykonywania wszelkich spoin, jest wygodna dla spawacza i zapewnia dobre rezultaty w trakcie pracy z różnymi materiałami. Za jej pomocą powstają zarówno spoiny pachwinowe czy spoiny czołowe.
• Pozycja naboczna – równie popularna i wszechstronna pozycja, która służy do wykonywania spoin pachwinowych w złączach teowych, gdzie jedna z blach leży poziomo względem drugiej blachy. Elektroda ułożona jest przeważnie pod kątem 45 stopni w stosunku do podłoża. To pozycja dość wygodna i bezpieczna, a przy tym także podobnie efektywna.
• Pozycja naścienna – pozycja ta jest przeznaczona do spawania doczołowego blach znajdujących się na ścianie gdzie spoina znajduję się równolegle względem podłoża.
• Pozycja okapowa – to trudna pozycja, niekomfortowa i wysoce niebezpieczna dla spawacza, gdyż wszelkie iskry oraz inne pozostałości spawalnicze mogą przedostać się w okolice twarzy. W tej pozycji jak nic innego liczy się ochrona. Niedopuszczalna jest praca z częściową ochroną oczu, a z zabezpieczeniem całej twarzy i zakryciem szyi. Elementy spawane położone są pod kątem 90 stopni (złącze teowe). Elektrodę prowadzi się od dołu pod kątem 45 stopni, a spawacz znajduje się pod spawanymi materiałami.
• Pozycja pułapowa – przeznaczona do spawania materiałów nad spawaczem równolegle do podłoża, czyli umieszczonych np. na suficie. Elektrodę należy prowadzić pod kątem 90-ciu stopni względem spawanego materiału, zabezpieczając skutecznie swoją twarz oraz szyję.
• Spawanie pionowe w górę i w dół – to tak naprawdę dwie zupełnie różne pozycje, które określają spawanie materiałów znajdujących się prostopadle w stosunku do podłoża (spawanie pionowe). Wyróżniamy dwa warianty – spawanie w dół, w tym przypadku elektrodę przemieszczamy w kierunku dolnym, jak i spawanie w górę. Wówczas ruch elektrody jest w górę.

Warto pamiętać, że każda pozycja spawania ma swoje oznaczenie wg norm międzynarodowych ISO oraz AWS/ASME, z reguły w formie dwóch liter lub liter połączonych z cyfrą. Każdy spawacz powinien znać wszystkie pozycje spawlnicze, gdyż bardzo często podczas pracy lub podejmowania zatrudnienia w zupełnie nowym przedsiębiorstwie będzie trzeba przeprowadzać prace określane wyłącznie za pomocą skrótów. Taka sytuacja występuje bardzo często za granicą, kiedy to posługiwanie się sformułowaniami „z góry na dół” lub „pozycja pionowa” są zastępowane krótkim określeniem zgodnym z ISO lub AWS.

Pozycje określa się skrótowo wg. normy PN-EN ISO 6947 lub AWS jako:

• PA / 1G – pozycja podolna,
• PB / 2F – pozycja naboczna,
• PC / 2G – pozycja naścienna,
• PD / 4F – pozycja okapowa,
• PE / 4G – pozycja sufitowa,
• PF / 3G – pozycja pionowa, spawanie z dołu do góry,
• PG / 3G – pozycja pionowa, spawanie z góry do dołu.

Na co mają wpływ pozycje spawalnicze?

Całe mnóstwo, w praktyce różnych pozycji spawania sprawia, że każdy spawacz powinien dobierać optymalny sposób spawania w ramach każdej pracy, aby rezultat spawania był satysfakcjonujący. I to nie tylko w kwestii jakości połączenia, lecz także estetyki uzyskanej spoiny. Wykonanie złącza spawanego przy dobraniu niewłaściwej pozycji może skutkować połączeniem o bardzo niskiej trwałości, a czasami zupełnym brakiem możliwości jego wykonania.

Z tego względu każdy spawacz, niezależnie od czasu pracy czy dotychczasowego doświadczenia, powinien mieć świadomość tego, jak wiele znaczy prawidłowy dobór pozycji spawania. W trakcie egzaminowania co prawda sprawdza się głównie dwie pozycje – PF (pionową z dołu do góry), oraz pozycję PH-L045 dla rur, co wcale nie oznacza, że nie warto szkolić się w innych pozycjach. Najlepiej już na pierwszych etapach swojej pracy, kiedy to każdy spawacz chce na rynku stać się zdecydowanie jak najlepszy.

Pozycje spawalnicze a bezpieczeństwo

Brak możliwości wykonania spoiny czy jej niższa niż planowana wytrzymałość to nie wszystko – równie dużym problemem jest także brak bezpieczeństwa, który wynika z wyboru pozycji przymusowej (Wszystkie inne pozycje niż PA i PB). Warto z tego względu zawsze dbać o swoje zdrowie i sięgać po wszelkie możliwe środki ochrony osobistej, w tym oczywiście cały ubiór oraz maskę i wiele innych akcesoriów. Ma to szczególnie duże znaczenie w przypadku spawania z dołu do góry, kiedy to iskry oraz resztki obrabianego materiału mogą wylądować na twarzy operatora. Oczywiście nie zawsze tak jest – niektóre pozycje są nieco trudniejsze i wymagające, podczas gdy inne – łatwiejsze i znacznie bezpieczniejsze.

FAQ:

1. Czym jest pozycja spawania?

Pozycje spawalnicze określają ułożenie materiału oraz złącza względem płaszczyzny poziomej. To istotne zagadnienie, któremu warto poświęcić jak najwięcej. Pozycję określa się przy pomocy skrótu wg normy PN-EN ISO 6947 lub słownie.

2. Na co mają wpływ pozycje spawalnicze?

Pozycje spawalnicze mają bezpośredni wpływ na jakość wykonania spoiny, na jej trwałość, wytrzymałość oraz na estetykę miejsca złacza. Ponadto zachowanie odpowiedniej pozycji spawania zapewnia zmniejszenie niebezpieczeństw wynikających z tego typu pracy.

3. Jakie są najpopularniejsze pozycje spawania?

Spawacze mogą podczas swojej pracy wykorzystać wiele pozycji spawania, w tym: pozycja podolna, pozycja naboczna, pozycja naścienna, pozycja okapowa, pozycja sufitowa, pozycja pionowa, spawanie z góry na dół, pozycja pionowa, spawanie z dołu do góry.